101.เดินกรุงเก่า เข้าวัดหลวง (2)

ที่มาของการปฏิสังขรณ์วัดจากเหตุเมื่อครั้ง พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงทำผาติกรรมพระราชวังนารายณ์ราชนิเวศน์

ย้อนกลับไปเมื่อสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงพระประชวรมีพระอาการเป็นที่น่าวิตก บรรดาข้าราชการเห็นว่าจะเสด็จสวรรคตในไม่ช้า ต่างมีความหวาดหวั่นเรื่องรัชทายาท คือ พระเพทราชากับหลวงสรศักดิ์ ซึ่งมองเห็นภัยอันเกิดจากชาวต่างชาติ อันมีเจ้าพระยาวิชาเยนทร์จะพาทหารฝรั่งเศสบังคับข้าราชการให้อัญเชิญพระปีย์ขึ้นครองราชสมบัติ เจ้าพระยาวิชาเยนทร์ก็หวาดว่า ถ้าพระเพทราชาได้เป็นใหญ่คงจะคิดทำร้ายฝรั่ง ทั้งสองฝ่ายต่างเห็นว่าต้องทำการอย่างใดอย่างหนึ่งเป็นการป้องกัน พระเพทราชากับหลวงสรศักดิ์จึงชิงลงมือก่อนจับพระปีย์ผู้พยาบาลประจำพระองค์ไปฆ่าเสีย ทำให้พระองค์ทรงโทมนัสเป็นอย่างมาก และทรงเป็นห่วงข้าราชบริพารที่จงรักภักดีในพระองค์อาจจะถูกฆ่าในเมื่อพระองค์สวรรคต ทรงคิดว่าถ้าให้ผ้ากาสาวพัสตร์มาเป็นเกราะป้องกันแล้ว พวกข้าราชการบริพารอาจจะปลอดภัย จึงตกลงพระทัยให้ราชบุรุษไปอาราธนาพระเถรานุเถระมาเฝ้าแล้วตรัสว่า อาการของพระองค์คงไปไม่รอด ห่วงข้าราชบริพารจะถูกฆ่าตาย ขอให้พระคุณเจ้าช่วยบวชให้ข้าราชการบริพารผู้มีความจงรักภักดีได้ปลอดภัยอยู่ภายใต้ร่มผ้ากาสาวพัสตร์ด้วยเถิด

พระเถรานุเถระถวายพระพรว่า ที่นี่เป็นพระบรมมหาราชวัง มิใช่วิสุงคามสีมา ไม่มีพุทธานุญาตให้บวชในที่เช่นนี้ได้ พระองค์จึงรับสั่งว่า ถ้ากระนั้นขอถวายนารายณ์ราชนิเวศน์ ให้เป็นวิสุงคามสีมา ณ บัดนี้ พระเถรานุเถระจึงจัดการอุปสมบทพวก ข้าราชบริพารที่จงรักภักดีให้เป็นภิกษุในพระพุทธศาสนา ต่อกาลไม่นานก็เสด็จสวรรคต พระเพทราชาและหลวงสรศักดิ์ได้เสวยราชย์ต่อมาตามลำดับ

​

เมื่อเป็นเช่นนั้น พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 จึงทรงทำผาติกรรมพระราชวังนารายณ์ราชนิเวศน์ โดยมีพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นรังษีสุริยพันธุ์(ภายหลังได้เลื่อนพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ สมเด็จพระสังฆราช) เป็นประธานที่ประชุมสงฆ์พร้อมใจถวายพระราชวังนารายณ์ราชนิเวศน์และหมู่พระที่นั่งแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แล้วพระองค์จึงได้พระราชทานทรัพย์มีมูลค่ามากกว่าพระราชวังแล้วโปรดเกล้าฯ ให้นำไปซื้อที่ดินคือนามีเนื้อที่ 40 ไร่ 2 งาน ทรงพระราชอุทิศถวายเป็นธรณีสงฆ์เท่าจำนวนเนื้อที่บริเวณพระนารายณ์ราชนิเวศน์ แล้วสถาปนาวัดสำคัญ 3 วัด ที่ทรุดโทรมเพื่อเป็นผาติกรรม โดยเป็นวัดรามัญนิกาย วัดมหานิกาย และเป็นวัดธรรมยุติกนิกาย คือ ปฏิสังขรณ์วัดขวิด ตำบลท่าหิน อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี ถวายเป็นพระอารามหลวงฝ่ายรามัญนิกาย พระราชทานนามว่า วัดกวิศรารามราชวรวิหาร ปฏิสังขรณ์วัดชุมพลนิกายารามราชวรวิหาร ตำบลบ้านเลน อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ถวายเป็นพระอารามหลวงฝ่ายมหานิกาย และปฏิสังขรณ์วัดเสื่อ ซึ่งร้างอยู่ท้ายพระราชวังจันทรเกษม ตำบลหัวรอ อำเภอพระนครศรีอยุธยา ถวายเป็นพระอารามหลวงฝ่ายธรรมยุติกนิกาย พระราชทานนามใหม่ว่า "วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร" โปรดฯ ให้พระยาราชสงคราม (ทัด หงสกุล) เป็นแม่กองอำนวยการปฏิสังขรณ์ ใน พ.ศ.2406 สิ้นพระราชทรัพย์ 300 ชั่งเศษ

เมื่อปฏิสังขรณ์แล้วเสร็จ พระองค์ได้อาราธนาพระพรหมเทพาจารย์ (บุญรอด พฺรหฺมเทโว) ณ วัดขุนญวน (ปัจจุบันคือวัดพรหมนิวาสวรวิหาร) ซึ่งเป็นวัดที่เคยประทับในสมัยเมื่อทรงผนวช ให้มาครองวัดเสนาสนาราม

ในปี พ.ศ.2427 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้ขยายเขตวิสุงคามสีมาให้กว้างออกไป แล้วโปรดฯ ให้สร้างกุฏิหลังละสี่ห้อง รวมเก้าหลัง ลงไว้ในที่นั้นด้วย ภายหลังโปรดฯ ให้สร้างขึ้นอีกห้าหลัง รวมเป็น 14 หลัง และโปรดให้พระเจ้าบรมวงษ์เธอ พระองค์เจ้าไชยานุชิต กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป เป็นผู้อำนวยการปฏิสังขรณ์พระอุโบสถใหม่และเสนาสนะต่าง ๆ นอกจากนั้น มีเจ้านายและทายกทายิกาผู้มีจิตศรัทธารับสร้าง ปฏิสังขรณ์เสนาสนะในพระอารามเป็นลำดับ

 

พระอุโบสถ เป็นสถาปัตยกรรมสมัยอยุธยา หน้าบันด้านหน้าและด้านหลังเป็นไม้แกะสลักปิดทอง ประดับกระจกรูปช้างเอราวัณ ขนาบด้วยฉัตร เหนือเศียรช้างเอราวัณมีพระราชลัญจกรในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คือรูปพระมหามงกุฏ ภายในพระอุโบสถมีภาพวาดจิตรกรรมฝาผนัง ซึ่งเป็นภาพวาดในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

​

พระประธานในพระอุโบสถพระนามว่า พระสัมพุทธมุนี ประดิษฐานอยู่ในซุ้มเรือนแก้วยอดพระมหามงกุฎ มีขนาดหน้าตักกว้าง 2 ศอก 2 นิ้ว สูงตลอดพระรัศมี 3 ศอก 1 นิ้ว ที่ซุ้มเรือนแก้วมีอักษรขอมจารึกไว้ รอบๆ มีจิตรกรรมฝาผนังรูปเทพชุมนุม เทวดานั่งประนมมือสักการะพระพุทธเจ้าพระประธานในพระอุโบสถ ผนังด้านหน้าพระประธานเขียนภาพเหล่าเทวดาเหาะลอยอยู่บนก้อนเมฆเต็มผนัง รวมถึงผนังด้านข้างทั้งสองในระดับเหนือหน้าต่างขึ้นไป ก็เขียนภาพเทพชุมนุมรูปแบบเดียวกัน ส่วนผนังด้านล่างมุมทั้งสี่ เขียนภาพปริศนาธรรม และช่องว่างตามช่องหน้าต่างทั้ง 12 ช่อง เขียนเป็นภาพพระราชพิธี 12 เดือน การลำดับเรื่องเริ่มจากผนังทิศเหนือ ด้านซ้ายของพระประธานแล้ววนไปตามเข็มนาฬิกา ภาพจิตรกรรมนี้มีองค์ประกอบภาพและเนื้อหาที่คล้ายกันกับจิตรกรรมเรื่องเดียวกันที่วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม จึงสันนิษฐานว่าคงเขียนขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5

...สร้อยฟ้ามาลาอ่านทีไร ชอบอ่านเป็น พระสัมพุทธพรรณี อยู่เรื่อยเลย...

 

​

 

พระวิหารพระพุทธไสยาสน์
ภายในวิหารเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธไสยาสน์และหลวงพ่ออุปถัมภ์

​

 

​

หลวงพ่อพระอุปถัมภ์
พระพุทธรูปปางพระพุทธเจ้าทรงพยาบาลพระภิกษุอาพาธ
ประวัติความเป็นมา ในครั้งพระพุทธกาล พระภิกษุรูปหนึ่งนามว่า ติสสะ(พระปูติคัตตติสสะเถระ) อาพาธเป็นแผลเปื่อยพุพองไม่มีผู้ดูแลรักษา พระพุทธองค์ทราบ ข่าวการป่วย จึงเสด็จพร้อมด้วยพระอานนท์ ไปดูแลรักษาเอาน้ําอุ่น ชําระร่างกาย พระพุทธองค์ ทรงแสดงธรรมโปรดแก่พระติสสะ ทําให้บรรลุเป็นพระอรหันต์แล้วปรินิพพาน พระพุทธองค์ทรงโปรดให้ทําสรีระกิจของพระติสสะ และทรงเก็บอัฐิธาตุบรรจุในพระเจดีย์ พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมว่า ภิกษุทั้งหลาย ที่พระติสสะเป็นแผลพุพองนั้น เพราะชาติก่อน พระติสสะเป็นพรานจับนกขายเป็นอาหาร นกที่เหลือจากการขายก็หักปีกหักขาไว้เพื่อไม่ให้มันบินหนี ภิกษุทั้งหลาย ผลกรรมทั้งหมดนั่นสําเร็จแก่ติสสะ ด้วยอํานาจแห่งกรรมที่ติสสะทําแล้วในกาลนั้นนั่นเอง กายของติสสะเกิดเน่าเปื่อยและกระดูกทั้งหลายแตก ก็ด้วยผลของการทุบกระดูกนกทั้งหลาย ติสสะบรรลุเป็นพระอรหันต์ก็ด้วยผลของการถวายอาหารบิณฑบาตรอันมีรสเลิศแก่พระขีณาสพดังนี้แล

จากนั้น พระพุทธองค์ได้ตรัสถึงอานิสงค์การพยาบาลภิกษุอาพาธว่า “ภิกษุทั้งหลาย ผู้ใดปรารถนาพยาบาลเราตถาคต ก็พึงพยาบาลภิกษุอาพาธเถิด”

หลวงพ่ออุปถัมภ์ของวัดเสนาสนารามนี้ เจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธปาพจนบดี (จินตากร มหาเถร) อดีตเจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ได้เมตตาถวาย พระเคชพระคุณ พระเทพสุทธิโมลี (อิสิญาโณ) อดีตเจ้าอาวาสวัดเสนาสนาราม อัญเชิญมาประดิษฐานไว้ในพระวิหาร เพื่อให้สาธุชนกราบไหว้บูชา การอธิษฐานขอพร จะเน้นไปในเรื่องของโรคภัยไข้เจ็บ ขอลูก ขอให้มีผู้อุปถัมภ์ มีผู้ให้ความเมตตา มีความเจริญในตําแหน่งหน้าที่การงาน

 

​

 

​

พระวิหารพระอินทร์แปลง

พระวิหารพระอินทร์แปลง เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน ขนาด 5 ห้อง กว้าง 2.5 ห้อง หลังคามุงกระเบื้องดินเผาเคลือบหน้าบันและเครื่องประดับเป็นปูนปั้น มีประตูด้านหน้า 2 ประตู ตอนกลางระหว่างประตูมีหน้าต่าง 1 บาน หน้าต่างด้านข้างด้านละ 4 บาน บานสุดท้ายทางด้านหลังทำเป็นประตูออกข้างผนังด้านหลังติดต่อกับวิหารพระพุทธไสยาสน์ จึงเป็นผนังทึบด้านหน้ามีมุข สร้างสกัดหน้า ทำช่องซุ้มโค้งเป็นประตูหน้าต่าง ทุกซุ้มประตูหน้าต่างประดับลายปูนปั้นถอดพิมพ์ บานประตูหน้าต่างด้านนอกเขียนลายรดน้ำ ด้านในเขียนสีลายทวารบาล พื้นปูหินอ่อน ยกพื้นขึ้นเป็นอาสนสงฆ์ เพดานปิดทองลายฉลุ รูปดาวล้อมเดือน ตรงกลางผนังด้านหลังสร้างเป็นห้องประดิษฐานพระพุทธรูปปางปาลิไลยก์ ตอนหน้าของห้องสร้างเรือนแก้ว ประดิษฐานพระประธาน พระอินทร์แปลง และพระสาวกยืนถวายสักการะอยู่ทั้ง 2 ข้าง

 

​

พระอินทร์แปลง (ພະອິນແປງ)
พระอินทร์แปลง เป็นพระพุทธรูปหล่อด้วยทองสัมฤทธิ์ศิลปล้านช้างปางมารวิชัย ขัดสมาธิราบ หน้าตักกว้าง 2 ศอกเศษ สูงตลอดพระรัศมี 3 ศอก 3 นิ้ว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้อัญเชิญมาจากเมืองเวียงจันทน์ ปรากฏหลักฐานจากพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงมีถึงพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า สมเด็จพระอนุชาธิราชในรัชกาลที่ 4 เมื่อปีมะเมีย จุลศักราช 1220 (พุทธศักราช 2401) ความตอนหนึ่งว่า
“...ยังมีพระที่มีชื่อเอามาแต่เมืองเวียงจันทน์อีกสองพระองค์ พระอินแปลงน่าตัก ๒ ศอกเศษ พระอรุณน่าตักศอกเศษ พระสององค์นี้องค์ที่ออกชื่อก่อนฉันจะรับประทานไปไว้เป็นพระประธานในพระอุโบสถ วัดมหาพฤฒาราม วัดตะเคียนที่ให้ไปสร้างขึ้นไว้ใหม่ ...พระอรุณนั้น ฉันคิดว่าจะเชิญลงมาไว้ในพระวิหารวัดอรุณ เพราะชื่อวัดกับชื่อพระต้องกัน สมควรแต่จะให้จัดแจงที่ฐานเสียให้เสร็จก่อน แล้วจึงจะเชิญลงมาต่อน่าน้ำ...”

(พระอรุณ หรือ พระแจ้ง สร้อยฟ้ามาลาเคยเขียนไว้ในกระทู้ ไหว้พระ ๙ วัด ฝั่งธนบุรี )

 

​

วัดมหาพฤฒารามหรือวัดตะเคียนในพระราชหัตถเลขา ว่าจะเชิญพระอินทร์แปลงไปเป็นพระประธาน เป็นวัดเก่าที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงบูรณะเป็นการใหญ่ ตั้งแต่ต้นรัชกาล เล่ากันว่า

ในสมัยรัชกาลที่ 3 เจ้าฟ้ามงกุฎกำลังผนวชอยู่ ราษฎรเรียกท่านว่า “ทูลกระหม่อมพระ” วันหนึ่งท่านเสด็จมาพระราชทานผ้าป่าแก่พระอธิการแก้ว เจ้าอาวาสวัดตะเคียน ท่านเป็นคนอ้วนมีเนื้อหนังมาก ขณะนั้นท่านอายุถึง 107 ปี หนังตาเบื้องบนย้อยลงมาปิดดวงตาทั้งสองข้าง ก่อนจะดูอะไร ท่านต้องเอามือรั้งหนังตาที่ยานลงมานั้นขึ้น แม้อายุมากปานนั้น แต่สติสัมปชัญญะท่านยังบริบูรณ์ เมื่อเสร็จการพระราชทานผ้าป่าแล้ว ทูลกระหม่อมพระได้เสด็จเข้าไปประทับใกล้ๆ พระอธิการแก้วถามว่า “ทูลกระหม่อมประทับอยู่ที่ไหน”

“อยู่นี่” ทูลกระหม่อมพระรับสั่ง แล้วยื่นพระหัตถ์ไปสัมผัสตัวพระอธิการแก้ว ท่านอธิการวัดตะเคียนก็จับพระหัตถ์คลำๆ แล้วทูลถวายพยากรณ์ว่า “จะได้เป็นเจ้าชีวิต” ทูลกระหม่อมพระก็รับสั่งว่า “ถ้าได้ครองแผ่นดินจริง จะมาสร้างวัดให้อยู่ใหม่” ปี พ.ศ.2394 เจ้าฟ้ามงกุฎทรงลาผนวช และได้เถลิงถวัลยราชสมบัติ ปีรุ่งขึ้น คือปีชวด พ.ศ.2395 ก็ได้เสด็จมาทอดพระเนตรวัดตะเคียน และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ (ทัด บุนนาค) เป็นแม่กองจัดการสร้างวัดใหม่ ภายหลัง พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูมินทรภักดี ทรงรับภาระจัดการต่อ แต่ก่อนลงมือสร้างวัด ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า พระราชทานสมณศักดิ์ ตั้งพระอธิการแก้ว เป็นพระมหาพฤฒาจารย์ ตำแหน่งพระราชาคณะสามัญ ระหว่างก่อสร้าง โปรดให้ย้ายไปพักอยู่ที่วัดปทุมคงคา

วัดใหม่ยังไม่ทันได้สร้างเสร็จ พระมหาพฤฒาจารย์ (แก้ว) ได้ถึงแก่มรณภาพลงเสียก่อน ขณะวัดตะเคียนสร้างไปบางส่วน ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้พระปลัดสอน วัดปทุมคงคา เป็นพระครูธรรมจริยาภิรมย์ ย้ายไปครองวัดตะเคียนแทน

เมื่อวัดสร้างเสร็จ เพื่อให้เป็นอนุสาวรีย์แห่งพระมหาพฤฒาจารย์ (แก้ว) พระผู้เฒ่าซึ่งมีอายุยืนถึง 107 ปี โปรดให้ขนานนามชื่อวัดสร้างใหม่ ว่า วัดมหาพฤฒาราม

จากพระราชหัตถเลขาข้างต้น ด้วยเหตุผลใดไม่ปรากฏ จึงโปรดให้ประดิษฐานพระอินทร์แปลงไว้ ณ วัดเสนาสนาราม พระนครศรีอยุธยาแทน

 

​

พระอินทร์แปลง ประดิษฐานบนฐากซุกชี ด้านหลังทำเป็นรูปซุ้มศรีมหาโพธิ์ทำด้วยปูนปั้น ฐานเดิมมีพระพุทธรูปปางปาลิไลยก์ประดิษฐานอยู่ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อคราวให้บูรณพระอาราม ไม่อาจจะนำพระอินทร์แปลงวางทับที่เดิมจึงทำซุ้มครอบองค์เดิม แล้วนำพระอินทร์แปลงประดิษฐานไว้ด้านหน้า ส่วนพระพุทธรูปปางปาลิไลยก์อยู่ในซุ้มด้านหลังจะไม่มีลิงและช้างคอยอุปัฏฐาก เมื่อไม่มีลิงและช้าง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชการที่ 5 จึงทรงให้ช่างเขียนภาพช้างและลิงถูกนายพรานไล่ล่าไปจนหมด เพราะฉะนั้น พระพุทธรูปปางปาลิไลยก์ในวิหารนี้จึงไม่มีลิงและช้างให้เห็นอีก

 

พระพุทธรูปปางปาลิไลยก์อยู่ในซุ้มด้านหลังไม่มีลิงและช้างคอยอุปัฏฐาก

​

 

​

เมื่อขับรถมาถึงวัดเสนาสนารามราชวรวิหาร เป็นอีกวัดที่เงียบสงบผู้คนน้อย มีที่จอดรถอยู่ลานด้านนอกหน้าพระอุโบสถ จอดได้ประมาณสิบกว่าคัน หรือจะไปจอดที่ลานกว้างๆ ตรงบริเวณฌาปสถานก็ได้แต่เดินไกลหน่อย ตอนที่มาวัดนี้ครั้งแรกสร้อยฟ้ามาลาไม่รู้ว่าจอดที่ไหน กูเกิ้ลก็ให้ไปจอดที่ลานฌาปสถาน จอดแล้วก็หาทางเดินมาที่โบสถ์ของวัดไม่เจอ ก็เลยขับรถออกวนใหม่ เข้ามาทางที่มาครั้งนี้แล้วจอดริมถนนนอกวัด ตรงนั้นก็สามารถจอดได้ประมาณ 3-4 คัน มาคราวนี้จอดด้านในวัด เดินเข้ามาทำบุญไหว้พระ ถ่ายรูปมาเรื่อยๆ ตั้งแต่พระอุโบสถ์ วิหารพระนอน จนมาถึงวิหารพระอินแปลง ตอนเดินเข้าไปสังเกตเห็นผู้หญิงท่าทางแปลกๆ คนนึงนั่งก้มหน้าก้มตาขีดเขียนอะไรไม่รู้ในกระดาษ เขียนแบบจริงจังมาก ก็เลยเดินห่างๆ หน่อย ไปไหว้พระอินแปลง เดินดูห้องด้านใน พอเดินออกมา ผู้หญิงคนนั้นเรียกให้เข้าไปหา ยื่นกระดาษให้แล้วบอกว่าให้เอาไปซื้อหวยซะ งวดหน้าเลขท้ายรางวัลที่ 1 ถ้าถูกแล้วให้มาทำบุญที่วัดนี้ ไม่ต้องถามว่าเขาชื่อว่าอะไร พระท่านรู้ ก็รับมาแบบ งงๆ พอถึงวันหวยออกจริงก็ยังไม่ตรง

วัดต่อไปเป็นวัดที่ 6 ยังไม่เคยมาและยังไม่เคยขับรถผ่านเส้นนี้เลย ดูจากแผนที่เป็นวัดหลวงที่อยู่ติดกัน 2 วัด จึงสามารถทำเวลาในการทำบุญไหว้พระได้อีก พอขับรถใกล้ถึงวัด ขับเลยทางเข้าก็เลยเข้ามาจอดวัดที่ 7 ทำบุญไหว้พระวัดนี้แล้วเดินออกประตูข้างวัดมาย้อนมาวัดที่ 6

 

วัดพรหมนิวาสวรวิหาร
​

พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร ตั้งอยู่ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา

วัดพรหมนิวาสวรวิหาร ตั้งวัดเมื่อ พ.ศ.2270 เดิมชื่อ วัดขุนยวน บ้างว่า วัดขุนญวน ตามการบอกเล่าสืบต่อกันมา ผู้สร้างวัดมียศเป็นขุน ได้เป็นแม่ทัพไปรบข้าศึกที่เมืองโยนก(นครเชียงใหม่) และมีชัยชนะกลับมา จึงได้สร้างวัดขึ้นเป็นอนุสรณ์ ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อ พ.ศ.2275 ใบเสมามีความเก่าแก่ น่าจะสร้างในสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ คล้ายกับที่วัดสิงห์ เขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร ลายประดับใบเสมา สลักลวดลายประดับอย่างงามวิจิตร บริเวณฐานใบเสมา ประดับลายหน้ากระดาน ประจำยามลูกฟัก ส่วนท้องเสมาแกะสลักลายกรอบสามเหลี่ยมภายในประดับลายพุ่มข้าวบิณฑ์ เอวเสมาประดับตัวเหงาทำเป็นรูปพญานาคหลายเศียร

ครั้นถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ในรัชกาลที่ 3 ได้เริ่มมีการบูรณะปฏิสังขรณ์ขึ้น โดยการซ่อมแซมถาวรวัตถุในส่วนที่ทรุดโทรม ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ได้ทรงปฏิสังขรณ์วัดพรหมนิวาสนี้เมื่อครั้งทรงผนวชอยู่ ต่อมาเมื่อวันที่ 18 กันยายน พ.ศ.2483 ในสมัยพระครูกุศลธรรมธาดา (สุดใจ เขมสีโร) เป็นเจ้าอาวาส วัดได้ยกสถานะเป็นพระอารามหลวง และได้รับพระราชทานนามว่า วัดพรหมนิวาสวรวิหาร ซึ่งหมายถึง "ที่สถิตของพรหม"

​

เป็นวัดที่มีพื้นที่ไม่มากและไม่มีคนเลย หาที่จอดรถได้แล้วก็เดินมาที่พระอุโบสถ ปรากฏว่าไม่เปิด ผิดหวังเล็กน้อย ไม่เป็นไร ยื่นไหว้พระหน้าโบสถ์นี่แหล่ะ

จากนั้นก็เดินผ่านประตูข้างวัดไปวัดหลวงข้างๆ กัน วัดที่เจ็ด

 

วัดศาลาปูนวรวิหาร
​

พระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร ตั้งอยู่ที่ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา

เป็นวัดโบราณตั้งอยู่ริมคลองแม่น้ำลพบุรีเดิม ไม่ปรากฏหลักฐานว่าใครเป็นผู้สร้าง แต่สันนิษฐานได้ว่าสร้างในช่วงสมัยอยุธยาตอนกลาง ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในช่วงอยุธยาตอนปลาย และกลายสภาพเป็นวัดร้างเมื่อครั้งเสียกรุงครั้งที่ 2 สมัยรัชกาลที่ 2 ราวปี พ.ศ.2359 ได้มีผู้บูรณปฏิสังขรณ์วัดขึ้นใหม่ เรียกชื่อวัดว่า วัดโลกยสุทธาวาส ในสมัยรัชกาลที่ 3 ปี พ.ศ.2389 โปรดฯ ให้บูรณปฏิสังขรณ์ทั่วพระอาราม ทั้งพระอุโบสถ พระเจดีย์ พระปรางค์และเสนาสนะต่าง ๆ และเรียกชื่อวัดว่า วัดโลกยสุทธาวาส ในสมัยรัชกาลที่ 4 ปีพ.ศ.2394 ได้เรียกชื่อวัดใหม่ว่า วัดโลกยสุธามหาวรวิหาร ในสมัยรัชกาลที่ 5 ปี พ.ศ.2422 โปรดฯ ให้บูรณปฏิสังขรณ์อาคารเสนาสนะ และเปลี่ยนชื่อวัดว่า วัดโลกยสุธาศาลาปูน ในสมัยรัชกาลที่ 6 ปี พ.ศ.2453 เรียกว่า วัดโลกสุธาศาลาปูน และภายหลังเรียกว่า วัดศาลาปูน เพราะแต่เดิมเป็นหมู่บ้านที่เผาปูนขาย ซึ่งยังมีซากเตาเผาปูนอยู่ด้านทิศตะวันออกของวัด

ความสำคัญของวัดศาลาปูนในอดีตนั้นเป็นที่สถิตของ พระราชาคณะตำแหน่งพระธรรมราชา สืบต่อกันมา ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 จนถึงรัชกาลที่ 6 ในสมัยรัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5 วัดศาลาปูนเป็นที่สถิตของพระราชาคณะชั้นสมเด็จคือสมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ซึ่งเป็นสมเด็จพระราชาคณะเพียงรูปเดียวที่ได้รับพระราชทานตั้งขึ้นในเขตหัวเมืองชั้นนอก

วัดศาลาปูนวรวิหารนี้เคยเป็นที่ประดิษฐานหลวงพ่อวัดไร่ขิงมาก่อน แต่ต่อมา สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) อดีตเจ้าอาวาสวัดศาลาปูนวรวิหาร ซึ่งเป็นชาวนครชัยศรี ได้อัญเชิญไปประดิษฐาน ณ วัดไร่ขิง เรื่องนี้สร้อยฟ้ามาลเคยเขียนกระทู้ วัดดังนาม “วัดมงคลจินดาราม” มีใครรู้จักบ้าง ถ้าใครสนใจสามารถเข้าไปอ่านเพิ่มเติมได้นะ...

​

พระอุโบสถ เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน หลังคาทรงสูง ลด 2 ชั้น มุงกระเบื้อง ประดับช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ มีเสารองรับพาไลล้อมรอบ ประดับกลีบบัวหัวเสา หน้าบันลายปูนปั้น รูปพระนารายณ์ทรงครุฑ ด้านหน้า พระอุโบสถมีประตู 3 บาน ซุ้มประตู และหน้าต่างลายปูนปั้นเป็นซุ้มจระนำ บานประตูหน้าต่างด้านนอกเขียนลาย รดน้ำ ด้านในเขียนภาพทวารบาล ฐานพระอุโบสถตกแต่งลายเท้าสิงห์ ภายในพระอุโบสถมีเสาแปดเหลี่ยมรองรับเครื่องบน หลังคาทาสีแดง ลวดลายพุ่มข้าวบิณฑ์ เพดานเป็นไม้แกะสลักประดับดวงดาวปิดทอง ประดับกระจก มีกรอบสี่เหลี่ยมย่อมุม ไม้สิบสองล้อมรอบ ผนังภายในด้านหน้าเขียนภาพจิตรกรรมเล่าเรื่องพระพุทธประวัติตอนมารผจญ ด้านข้าง ตอนบนเขียนภาพวิทยาธร ถัดลงมาเป็นภาพเทพชุมนุม ผนังด้านหลังพระประธานเป็นภาพพระพุทธเจ้า

 

ลวดลายเหนือซุ้มประตูกำแพงแก้วพระอุโบสถ​

 

​

พระประธานในพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปปูนปั้น ลงรักปิดทอง ปางมารวิชัย ศิลปะสมัยสุโขทัย มีพระอัครสาวกซ้ายขวา นอกจากนี้ มีพระพุทธรูปยืนหล่อด้วยโลหะปางประทานพร ศิลปะสมัยทวาราวดี ประดิษฐานอยู่ด้านหน้าพระประธาน และพระพุทธรูปปางต่าง ๆ ประดิษฐานอยู่บนฐานชุกชี 5 องค์

 

​

 

​

 

​

 

​