จิตและวิญญาณ ไม่ใช่สิ่งเดียวกัน อ้างจากพระสูตร

สิกขาสูตรที่ ๒
[๕๓๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย สิกขา ๓ นี้ ๓ เป็นไฉน คือ อธิศีลสิกขา ๑
อธิจิตตสิกขา ๑ อธิปัญญาสิกขา ๑ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็อธิศีลสิกขา เป็นไฉน ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เป็นผู้มีศีล ฯลฯ สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบททั้งหลาย ดูกรภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่าอธิศีลสิกขา
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็อธิจิตตสิกขาเป็นไฉน ดูกรภิกษุทั้งหลาย
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกามและอกุศล และ... ฯลฯ
บรรลุปฐมฌาน.....ถึง จตุตถฌาน ดูกรภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่าอธิจิตตสิกขา

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็อธิปัญญาสิกขาเป็นไฉน ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้
ทำให้แจ้งซึ่งเจโตวิมุติ ปัญญาวิมุติ อันหาอาสวะมิได้ เพราะอาสวะทั้งหลายสิ้นไป ด้วยปัญญาอันยิ่งเองในปัจจุบันเข้าถึงอยู่ ดูกรภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่าอธิปัญญาสิกขา
ดูกรภิกษุทั้งหลาย สิกขา ๓ นี้แล ฯ

ภิกษุผู้มีความเพียร มีเรี่ยวแรง มีปัญญา เพ่งพินิจ มีสติ คุ้มครองอินทรีย์
พึงครอบงำทั่วทุกทิศ ด้วยอัปปมาณสมาธิ ประพฤติทั้งอธิศีล อธิจิต
และอธิปัญญา เมื่อก่อนฉันใด ภายหลังก็ฉันนั้น ภายหลังฉันใด
เมื่อก่อนก็ฉันนั้น เบื้องต่ำฉันใด เบื้องบนก็ฉันนั้น เบื้องบนฉันใด
เบื้องต่ำก็ฉันนั้น ในกลางวันฉันใด ในกลางคืนก็ฉันนั้น ในกลางคืน
ฉันใด ในกลางวันก็ฉันนั้น ภิกษุเช่นนั้น บัณฑิตกล่าวว่า เป็นนักศึกษา
เป็นนักปฏิบัติ และเป็นผู้มีความประพฤติเรียบร้อยดี

ภิกษุเช่นนั้น บัณฑิตกล่าวว่า เป็นผู้ตรัสรู้ชอบ เป็นนักปราชญ์ เป็นผู้
ถึงที่สุดของการปฏิบัติในโลก ท่านผู้ประกอบด้วยวิมุตติ อันเป็นที่สิ้นตัณหา

###ย่อมมีจิตหลุดพ้นจากสังขารธรรม เพราะวิญญาณดับสนิท
เหมือนความดับของประทีป ฉะนั้น ฯ
"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""
พระสูตร เล่มที่สิบสอง อังคุตตรนิกาย ข้อ 530 หน้าที่ 226-227
พระไตรปิฎก เล่มที่20 บาลีสยามรัฐ

 

จิตหลุดพ้นจากสังขาร เพราะวิญญาณดับสนิท
จิต วิญญาณจึงไม่ใช่อันเดียวกัน
ผิดถูกขออภัยค่ะ

 

จิตคือธรรมชาติรู้ วิญญาณคือธาตรู้
ผสมกันคือการรู้ถึงการปรุงแต่ง กลายเป็นมโนกรรม
ระวังกลายเป็นนิมิตนะ แล้วภารกิจอื้อ

 

จิต คือ อารมณ์ จินตนาการ และความรู้สึกนึกคิด
วิญญาณ คือ ข้อมูลความรู้ ความทรงจำข้ามชาติ

 

จิตเป็นประธาน เป็นใหญ่
เมื่อวิญญาณดับสนิท นามรูปย่อมดับเช่นกัน
จิตจึงหลุดพ้น สิ้นตัณหา เข้าถึงนิพพาน
(มีสติอยู่กับลมหายใจ ไร้ทุกข์)

 

เอาตัวให้รอด...ในการกิน..ขี้..ปี้..นอน..เขาเราเองก่อนนิ..ดุลยภาพสมดุลแล้ว..มันมาเองแหล๊ะ..ไอ้สังขารา..จิตติตัง..วิญาน..เชื่อต๊ะนิ..เอาที่รู้ใกล้ตัวก่อนกันต๊ะ...ขี้..ยังขี้กันไม่เป็นเวลาแล้วนิ..

 

กิน ..นอน เดรัจฉานก็ทำได้ แต่มนุษย์มีหน้าที่พัฒนาจิตใจ ให้พ้นทุกข์
ไม่เสียทีที่ได้เกิดมาเป็นคนพบพุทธศาสนา

 

วิญญาณ มีสองความหมาย...
ความหมายแรก คือ ธาตุรู้ประการหนึ่ง เป็นสภาพที่ เมื่อตา(รูปภายใน) เห็นรูป(ภายนอก) เกิดจักขุวิญญาณ คือตัวธาตุรู้นี้ ส่งมายังจิต...หู จมูก ลิ้น กาย ก็จะมีวิญญาณธาตุตัวนี้เหมือนกัน...แต่ตัวรู้นี้ ไม่ใช่ตัวสติ ที่เรามักได้ยินเรียกกันว่าผู้รู้...

ส่วนวิญญาณในอีกความหมายหนึ่ง คือกายทิพย์ กายใน หรืออาทิสมานย์กาย นี่เป็นอีกความหมายหนึ่ง...

จิต...เดิมเป็นประภัสสร มีสภาพว่างๆอยู่...ต่อเมื่อจิตเสวยอารมณ์เข้า จึงเกิดการคิดนึกปรุงแต่ง ที่เรียกว่าสังขาร ซึ่งสังขารนี้ก็ยังมีอีกความหมายหนึ่งคือ หมายถึงร่างกาย จิตใจ และรูปธรรมนามธรรมทั้งหมดทั้งสิ้น ...เมื่อจิตเสวยอารมณ์แล้วจึงเกิดสภาพไม่ว่างขึ้น บางคนก็เรียกจิตสภาพที่เสวยอารมณ์นี้ว่า เจตสิก ที่ว่ามีถึง 120 แบบ อันที่จริงก็คือจิตเสวยอารมณ์ต่างๆที่แตกต่างกัน แต่ก็เป็นจิตดวงเดียวนี่เอง...

การที่จิตเห็นจิต ในมหาสติปัฏฐานนั้น เวลาฝึกกันจริงๆ อันนี้ไม่ได้อ้างอิงตำรานะขอรับ..คือสภาวะที่สติเห็นจิตนี้ว่าไม่เที่ยง ... เป็นทุกข์คือทนยาก ทนต่อการไม่เปลี่ยนแปลงสภาพไม่ได้ ในที่สุดจึงเห็นจิตนี้เป็นอนัตตา คือไม่ใช่ตัว ไม่ใช่ตน ไม่ควรยึดถือว่าเราว่าตัวว่าตนของเรา อาการที่จิตคลายจากการยึดมั่นถือมั่นในจิต จึงสมมติเรียกว่าจิตในจิต...
อะไรจะเกิดขึ้นหลังจากนี้ ขอยกไว้ไม่อธิบายต่อนะครับ...

 

จิต มโน วิญญาน ทำหน้าที่ต่างกันไป และมีความเกี่ยวข้องกัน
จิตเป็นประธาน เป็นใหญ่
มโนหรือใจ เป็นอายตนะ ที่รับสัมผัสทางธรรมารมณ์ อารมณ์
วิญญาณคือธาตรู้ ที่เข้าไปรับรู้ ไปตั้งอาศัย ในผัสสะ(สัมผัส)
ที่อายตนะ ตาหูจมูกลิ้นกายใจ

เป็นความเข้าใจส่วนตัว ผิดถูกขออภัยค่ะ

 

มโนคือใจคืออายตนะรู้ คือธรรมชาติรู้คือธรรมธาตุรู้ คือที่รู้นิพพาน
วิญญาณคือขันธ์ คือสิ่งที่ถูกยึดมั่นถือมั่นว่า มันมีมันเที่ยงเลยยึดมารวมกับขันธ์อื่นๆร่วมอุปทานกันเพื่อสร้างจิตขึ้นมาอีกที จิตในที่นี้คือ รูปหรืออัตตาตัวตนนั่นเองผลของการยึดมั่นถือมั่น

 

ความเห็นส่วนตัวครับ อาจจะเขียนตอบแบบงงๆ

เพราะจิตเป็นตัวเกิด วิญญาณไม่ใช่ตัวเกิด
อาจจะเป็นไปได้ว่า
จิต เดิมๆที่ใส สะอาด ซึ่งเกิดมายังไงก็ไม่รู้ +อวิชชา >ส่งกระแสความคิดความปรุงแต่ง (สังขาร) เป็นปัจจัยให้ เกิดเป็นอาการรับรู้(วิญญาณ) > นามรูปก็ว่ากันไป

วิญญาณ ไม่รู้จะนิยามว่าอะไรดี ให้ดูไม่ขัดแย้ง
-ธาตุรู้ ความรับรู้ การรับรู้
-ความรู้อารมณ์ทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
-การเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การรู้รส การรู้สึกทางกาย รู้สึกทางใจ
-มอง ฟัง ดม ลิ้มรส สัมผัสโผฏฐัพพ รู้ธรรมารมณ์

ซึ่ง วิญญาณ ต้องอาศัย อายตนะ หรือ สฬายตนะ ทั้งภายใน และ ภายนอก
ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ , รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์

ตา+รูป >ธาตรู้,ความรู้อารมณ์ทางตา หรือแล้วแต่จะนิยาม (จักขุวิญญาณ)

ถ้า3อย่างรวมกัน ก็เป็น จักษุสัมผัส(ผัสสะ) ความกระทบทางตา,การที่ไปรับรู้สัมผัสทางตา
แล้วแต่จะนิยามว่าผัสสะคือ สัมผัส การกระทบ การถูกต้องที่ให้เกิดความรู้สึก ก็ว่าไป

น่าจะ เหมือนการดม กับ การรับรู้กลิ่น ถือว่าเป็นคนละอย่าง
หรือ การมองเห็น,การได้กลื่น เป็นคนละอย่าง กับการรับรู้ในสิ่งที่เห็น รับรู้ในสิ่งที่ได้กลื่น หรือเปล่านะ ?


แล้วไหนจะ ความรู้สึก ความคิด ความจำ เอาเข้าจริงก็ถือว่าเป็นคนละอย่างกัน ทำหน้าที่ต่างกันไปอีก

 

ขอบคุณ ความเห็นทุกท่านค่ะ
จากพุทธพจน์ ก็มีการตีความกันไปคนละแบบ ที่ยังไม่ชัดเจน
ดังนั้นจึงต้องภาวนา และศึกษา จนเข้าใจด้วยตัวของเราเอง
บุคคลพ้นทุกข์ได้ด้วยความเพียรค่ะ
เมื่อใดที่เข้าใจอริยสัจ และปฏิจจสมุปบาทแล้ว
จึงจะเข้าใจในจิต มโน วิญญาณ ได้เองค่ะ สาธุค่ะ

ขณะนี้กำลังหายใจเข้า หรือหายใจออก
มีสติอยู่กับลมหายใจ อย่างต่อเนื่อง
จะได้ทั้งสมถะและวิปัสสนาไปตามลำดับ สาธุค่ะ

 

จิตและวิญญาณขันธ์ ไม่ใช่สิ่งเดียวกัน แต่อยู่ด้วยกัน
เมื่อดับวิญญาณขันธ์ หรือ อัตตาจิตตัวกูของกู จะเหลือแต่สภาวะรู้บริสุทธิ์
อาการของวิญญาณ คือ ดู คือการเพ่งเข้าไปจนสภาวะรู้ถูกบดบัง
จนเมื่อเรียนรู้วิธีการแยกอาการของสองสิ่งนี้ออกจากกัน(แยกดูออกจากรู้)
ถึงจะเข้าใจว่าจิตไมีใช่วิญญาณ

 

เพิ่มเติมข้อมูล

 

จะตีความให้ชัดเจนก็ได้นะ ถ้าเอาปฏิจจะ เป็นเกณฑ์ กรอบ แกน และแก่น
เนื้อความตามท่านระมิงค์นั้น ก็ยกมาได้ใกล้เคียงมากพอเปรียบได้แล้ว

เพราะถ้าจะเอาให้พ้นทุกข์ ก็ต้องยึดปฏิจจะนี้ เป็นแกนสำคัญ กว่าสิ่งอื่น
ถ้าตัดกระแสปฏิจจะได้ ทุกข์ก็ไม่เกิด วิญญานก็ไม่ทำงาน ใจก็สงบนิ่ง

ใช้เพียงอาณาปา ปฏิจจะ และอนัตตา
แค่สามหลักสำคัญนี้ ก็พาไปนิพพานได้แล้วล่ะครับ ขอบอก
ไม่ต้องสิกขาให้มันมากมายก่ายกอง ปวดหัวเปล่าๆ ๕๕๕

พุทธะเค้าไม่พูดอะไรยาวๆ ต่อเนื่องกันไปเป็นหลายๆ หน้ากระดาษหรอกครับ
คนฟังเค้าจะจำไม่ได้ เช่นในมหาสติเป็นต้น แค่อ่านก็เป็นวันแล้ว
ถ้าพุทธะพูดแล้วใครมันจะจำได้หมด ไอ้ที่ยาวๆ น่ะเติมมาทีหลังทั้งน้านนน


ลูกนาฬิเกร์ / กระต่ายป่า ข้างวัด
.

 

สาธุ ขอบคุณทุกท่านค่ะ ใครต้องการศึกษาตำรามากๆ ก็ดีแล้ว และต้องภาวนาไปด้วย
ใครไม่อยากศึกษาตำรามาก อ่านแต่พอให้เข้าใจ ภาวนาอย่างเดียว ตามที่ตนถนัด ก็ดีค่ะ

 

ผมมีความเห็นว่า...

จิต เป็นคำบาลี เป็นสิ่งที่ไม่มีตัวไม่มีตน หมายถึง สภาพรู้(รูปแบบคือพลังงาน)
เป็นสภาพรู้ที่เกิดขึ้นมา และดับไปในขณะหนึ่งๆ ติดต่อกันไป
และสภาพรู้(จิต) ในการเกิดขึ้นนั้นไม่ได้เกิดขึ้นเดี่ยวๆ
แต่มาเป็นคู่ นั่นคือมีเจตสิกเกิดขึ้นมาด้วย นี้คือ องค์ประกอบของจิต.

วิญญาณ ก็เป็นคำบาลี เป็นสิ่งที่ไม่มีตัวมีตน (ไม่ใช่ผีวิญญาณอันนั้นขอเรียกว่ากายทิพย์)
วิญญาณ หมายถึง การรับรู้(รูปแบบก็คือพลังงานเช่นกัน) มีการเกิด-ดับ
คือ ส่วนที่รับรู้จากนามรูป คือการมองเห็นทางตา, ทางการได้ยินเสียงทางหู ..ทางจมูก, ลิ้น, กาย, ใจ .. นี้หมายถึงรับรู้ทางอายตนะ6

พลังงานที่ออกมารับรู้นี้นั้น เกิดขึ้นมาจากการปรุงแต่ง(สังขาร) ของเวทนา(เจตสิก) และสัญญา(การจำได้หมายรู้)
สิ่งที่ถูกรับรู้จะได้รับการแปลความจาก สังขาร(สัญญาและเวทนา)

มีอวิชชาเป็นเหตุปัจจัย จึงมีสังขาร
มีสังขารเป็นปัจจัย จึงมีวิญญาณ
มีวิญญาณเป็นปัจจัย จึงมีนามรูป
มีนามรูปเป็นปัจจัย จึงมีอายตนะ
.. เรียงวนรอบกันไปถึง ชรา มรณะ

'ปัจจัย'เมื่อเกิดมาแล้ว มันเกิดดับเองตามธรรมชาติ
แต่เมื่อจะดับ ท่านว่าควรเข้าไปดับที่'เหตุ'แห่งทุกขังคืออวิชชา และตัณหา

ดังกล่าวมาแล้ว วิญญาณ คือพลังงานในการออกมารับรู้ ที่เกิด-ดับทางอายตนะ
มีแหล่งกำเนิดภายใน คือ ธาตุรู้ มโนธาตุ ซึ่งทางมหายานเรียก อนาลยวิญญาณ และอนาลยวิญญาณ นี้ทางเถรวาทบางท่านเรียกว่า ภวังคจิต

การเรียกแยกชนิดกัน หรือการรวมกัน ของคำว่า จิต มโน วิญญาณ ไม่ใช่สิ่งสำคัญในการตีความในเบื้องต้น เป็นเพียงการเรียกชื่อ การแยกจัดหมวดหมู่

มันเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นและเชื่อมโยงรวมกันสู่การทำงานที่ต่อเนื่องเกิดดับเร็วมาก เหมือนการทอดตัวไหลไปของน้ำ หรือเช่นกรณีแสงไฟฉาย เราไม่แยกว่านั่นคือ โฟตอน นี่เป็นอีเลคตรอน แต่ที่มีเฉพาะหน้าคือ แสงสว่าง .::