มารดาและบิดาทั้งหลายจะไม่ละทิ้งภาวนา ๔ อย่าง

มารดาและบิดาทั้งหลายจะไม่ละทิ้งภาวนา ๔ อย่าง คือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขาในบุตรทั้งหลาย
************
คำว่า พฺรหฺม เป็นชื่อของผู้ประเสริฐที่สุด อธิบายว่า มารดาและบิดาทั้งหลายจะไม่ละทิ้งภาวนา ๔ อย่าง คือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขาในบุตรทั้งหลาย เหมือนท้าวมหาพรหมไม่ละทิ้งภาวนา ๔ อย่างฉะนั้น
ภาวนา ๔ อย่างนั้นพึงทราบได้ในกาลนั้นๆ คือ
เมื่อบุตรยังอยู่ในอุทร มารดาบิดาจะเกิดเมตตาจิตขึ้นว่า เมื่อไรหนอ เราจักได้เห็นบุตรน้อยไม่มีโรค มีอวัยวะน้อยใหญ่ครบบริบูรณ์
แต่เมื่อใด บุตรน้อยนั่นยังอ่อนนอนแบเบาะอยู่ ถูกไรหรือเรือดกัด หรือถูกการนอนไม่สบายบีฑา ร้องไห้สะอึกสะอื้นอยู่. เมื่อนั้น มารดาบิดาได้ยินเสียงบุตรแล้ว จะเกิดความกรุณาขึ้น.
แต่เวลาบุตรวิ่งเล่นไปมา หรือเวลาอยู่ในวัยที่สวยงาม (รุ่นหนุ่มสาว) มารดาบิดามองดูลูกน้อยแล้ว จิตใจจะรื่นเริงบันเทิง เหมือนผ้าฝ้ายที่ฟอกแล้วร้อยครั้งที่หย่อนลงไปแล้วในฟองเนยใส. เมื่อนั้น มารดาบิดาจะมีมุทิตา.
แต่เมื่อใด บุตรของมารดาบิดาเหล่านั้น รับหน้าที่เลี้ยงเมีย แยกเรือนไปอยู่ต่างหาก. เมื่อนั้น มารดาบิดาจะเกิดความมีใจเป็นกลางขึ้นว่า บัดนี้ บุตรน้อยของเราสามารถเลี้ยงชีพได้ตามธรรมดาของตนแล้ว. เมื่อเป็นอย่างนี้ ในเวลานั้น (มารดาบิดา) จะมีอุเบกขา.
คำว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คำว่า พรหมนี้เป็นชื่อของมารดาบิดา พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ เพราะมารดาบิดาทั้งหลายเป็นเหมือนพระพรหม เหตุที่ได้พรหมวิหารทั้ง ๔ อย่าง ในบุตรทั้งหลายตามกาลเวลา ดังที่พรรณนามานี้แล.
*******************
ข้อความบางตอนในอรรถกถาพรหมสูตร http://www.84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=286
ดูรายละเอียดใน พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๕ สพรหมกสูตร ฉบับมหาจุฬา (ภาษาไทย) ฯ http://www.84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=25&siri=221
ฉบับสยามรัฐ (ภาษาบาลี) http://www.84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6496

 

สกุลใดบุตรบูชามารดาบิดาในเรือนตน สกุลนั้นมีพรหม มีบุรพาจารย์ มีอาหุไนยบุคคล เพราะมารดาบิดา มีอุปการะมาก บำรุงเลี้ยง แสดงโลกนี้แก่บุตร

มารดาบิดาผู้อนุเคราะห์บุตร ท่านเรียกว่าพรหม ว่าบุรพาจารย์ และว่าอาหุไนยบุคคล ดังนั้น พึงนมัสการและสักการะ มารดาบิดา ด้วยข้าว น้ำ ผ้า ที่นอน การอบกลิ่น การอาบน้ำ และการล้างเท้าทั้งสอง เพราะการปรนนิบัติในมารดาบิดาดังนี้ บุคคลย่อมสรรเสริญเขาในโลกนี้เอง และเมื่อเขาละไปแล้ว ย่อมบันเทิงในสวรรค์

พระพรหมภาวนา ๔ อย่าง คือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ส่วนมารดาบิดาก็ภาวนา ๔ ในบุตรทั้งหลายเช่นเดียวกัน ดังนี้

- เกิดเมตตาจิต ในเวลาที่บุตรอยู่ในท้อง ว่าเมื่อไรจะได้เห็นบุตรปลอดภัย มีอวัยวะน้อยใหญ่ครบ บริบูรณ์

- เกิดความกรุณาเมื่อได้ยินเสียงบุตรที่ยังเยาว์ นอนแบเบาะ มีเลือดไรไต่ตอม หรือนอนกระสับกระส่าย ส่งเสียงร้องจ้า

- เกิดมุทิตาจิต มีจิตอ่อนไหว บันเทิงใจ ในเวลาที่บุตรวิ่งเล่น หรือในเวลาที่บุตรอยู่ในวัยหนุ่มสาว

- เกิดอุเบกขา วางใจเมื่อบุตรเริ่มมีครอบครัวแยกเรือนออกไป ว่าบุตรของเราสามารถอยู่ได้ตามลำพัง

มารดาบิดาผู้อนุเคราะห์บุตร เรียกว่าบุรพาจารย์ - ตั้งแต่บุตรเกิด มารดาบิดาให้บุตรเรียน สอนนั่ง ยืน เดิน นอน เคี้ยว กิน สอนบุตรควรทำหรือไม่ควรทำสิ่งใด ต่อมาอาจารย์อื่นจึงให้ศึกษาศิลปะเรื่องช้าง ม้า รถ ธนูและการนับด้วยนิ้วมือเป็นต้น ให้สรณะ ให้ ตั้งใจอยู่ในศีล ให้บรรพชา ให้เรียนพุทธพจน์ ให้อุปสมบท ให้บรรลุโสดาปัตติมรรคเป็นต้น ดังนั้น อาจารย์ เหล่านั้นทั้งหมด ชื่อว่าเป็นปัจฉาจารย์ ส่วนมารดาบิดาเป็นอาจารย์ก่อนทุกอาจารย์ จึงเป็นบุรพาจารย์

มารดาบิดาย่อมฟูมฟักรักษาบุตรของตนแม้โดยการฆ่าชีวิตสัตว์อื่น บัณฑิตเมื่อเห็นบุตรปรนนิบัติมารดา บิดาของเขาแล้ว ย่อมสรรเสริญบุตรนั้นในโลกนี้ และเมื่อบุตรนั้นไปสู่ปรโลกแล้ว จะได้สถิตอยู่ในสวรรค์ ร่าเริงบันเทิงใจด้วยทิพย์สมบัติ

อ้างอิง
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๒ ข้อที่ [๔๗๐] พรหมสูตร + อรรถกถา
ชุดที่
ธรรมะเพื่อครอบครัวโดยธรรม


----
https://uttayarndham.org/tripitaka-mp3-files-individual-track/1575/บิดา-มารดา-คือพรหมของบุตร