วิถี แห่ง การปฏิบัติ วิถี แห่ง พระอาจารย์ "มั่น" วิถี แห่งวัดปทุมวนาราม

วิถี แห่ง การปฏิบัติ วิถี แห่ง พระอาจารย์ "มั่น" วิถี แห่งวัดปทุมวนาราม

คอลัมน์ วิถีแห่งพระอาจารย์ใหญ่

โดย ดวงเดือน ประดับดาว
วันที่ 04 มีนาคม พ.ศ. 2549 ปีที่ 29 ฉบับที่ 10220
หนังสือพิมพ์มติชน


หากศึกษาจากเส้นทางชีวิตของ พระอาจารย์บุญมั่น มันตาสโย ประสานเข้ากับเส้นทางชีวิตของพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต จะมองเห็นบางห้วงเวลาที่เข้มมาฟ้องประสานกัน

นั่นก็ได้แก่เส้นทางชีวิตในห้วงแห่งการจาริกไปยังประเทศพม่า

นั่นก็ได้แก่เส้นทางชีวิตภายหลังจากห้วงแห่งการจาริกไปยังประเทศพม่า ปรากฏว่าเป้าหมายของท่านทั้งสองคือการจาริกต่อไปยังภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ทั้งยังเป็นการธุดงค์ร่วม

กล่าวคือ ธุดงค์ไปทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือไปถึงประเทศลาวแล้ว เดินทางข้ามแม่น้ำโขงกลับมาบนเส้นทางผ่านวัดธาตุพนม

ห้วงเวลาเหล่านี้น่าจะอยู่ระหว่าง พรรษาที่ 4 ถึง พรรษาที่ 7 ของ พระอาจารย์มั่น ภูมิทัตโต

นั่นก็คือระหว่างปี 2439-2443

ประสบการณ์สำคัญประสบการณ์ 1 สำหรับ พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต ก็เมื่อท่านธุดงค์ไปยังถ้ำผาบิ้ง อำเภอวังสพุง จังหวัดเลย

ท่านสรุปแล้ว เล่าบอก พระญาณวิริยาจารย์ ว่า

"การอยู่ที่ถ้ำผาบิ้งแต่องค์เดียวจึงเป็นการทำความเพียรที่ได้ผลมาก แต่ก็ยังไม่ได้ปัญญาหรือเป็นที่แน่ใจอย่างไรเลย"

พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต ยอมรับว่า

"ยังไม่สามารถจะแก้ความสงสัยของการปฏิบัติได้ แม้ว่าจะคิดการดำเนินการปฏิบัติอย่างทุรกันดารแสนที่จะตรากตรำแล้ว สงบก็ถึงที่สุดแล้ว วิเวกก็ถึงที่สุดแล้ว"

ตรงนี้เองที่เรียกว่าเป็นการทำความเพียรที่ได้ผลมาก

กระนั้น ภายในความเพียรที่ได้ผลมากท่ามกลางสภาวะตรากตรำอย่างยิ่ง สงบและวิเวกอย่างยิ่ง แต่ที่ยังไม่สามารถทะลุไปถึงได้

ก็คือ ปัญญา

จากถ้ำผาบิ้ง อำเภอวังสพุง จังหวัดเลย พระอาจารย์ก็จาริกกลับไป ณ วัดเลียบ จังหวัดอุบลราชธานี

จากนี้จึงเห็นได้ว่า เส้นทางระหว่าง วัดเลียบ อุบลราชธานี กับวัดปทุมวนาราม มหานครกรุงเทพฯ เป็นเส้นทางที่เกิดขึ้นอย่างค่อนข้างเป็นประจำ จนกระทั่งถึงพรรษาที่ 8 ท่านจึงได้ไปพำนักอยู่วัดปทุมวนารามอย่างค่อนข้างยาวนานเป็นพิเศษ

ประการ 1 มีเป้าหมายทั้งการศึกษาและปฏิบัติไปพร้อมๆ กัน

ขณะเดียวกัน ประการ 1 ซึ่งสำคัญเป็นอย่างมาก คือ การช่วงชิงโอกาสไปศึกษา สนทนาและฟังเทศน์ ท่านเจ้าคุณอุบาสีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจันโท) ที่วัดบรมนิวาส

นามของท่านเจ้าคุณอุบาลีคุณูปมาจารย์นี้สมควรให้ความสนใจเป็นพิเศษ

ใครที่อ่าน "ประวัติ พระอาจารย์มั่น ภูริทัตตเถระ ฉบับสมบูรณ์" สำนวนของ พระญาณวิริยาจารย์ (พระอาจารย์วิริยังค์) ในตอนว่าด้วย อุคคหนิมิต คงจำได้ในตอนที่จะข้ามสะพานเหวลึก

"ปรากฏว่ามีสะพานใหญ่กว่าวันก่อนมาก ขณะที่เดินไปตามสะพานถึงระหว่างกลางนั้นก็ได้พบกับท่าน เจ้าคุณอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจันโท) ซึ่งเดินสวนทางมาแล้วกล่าวว่า อัฏฐังคิโก มัคโค"

แล้วก็เดินต่อไป

ความเป็นจริงที่ไม่ควรมองข้ามก็คือ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ ท่านมีนามว่า จันทร์ เกิดในตระกูล ศุภสร ที่บ้านหนองไหล ตำบลหนองไหล อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี

นั่นก็คือเป็นคนอุบลราชธานีเหมือนกัน

ท่านอยู่ในผ้าเหลืองตั้งแต่บรรพชาเป็นสามเณรเมื่ออายุย่างได้ 13 ปี และได้เดินทางเข้ามาศึกษาปริยัติธรรมที่มหานครกรุงเทพฯตั้งแต่ปี 2423

สอบได้เปรียญ 5 ประโยค เมื่อปี 2437

ในปี 2438 ได้ไปเรียนวิปัสสนากัมมัฏฐานกับ พระปัญญาพิศาลเถร (สิงห์) วัดปทุมวนาราม

ท่านจึงมีสายสัมพันธ์แนบแน่นกับวัดปทุมวนารามมาอย่างยาวนาน

ห้วงเวลาแห่งการอยู่ที่วัดปทุมวนารามและเดินทางไปฟังเทศน์และสนทนาธรรมที่วัดบรมนิวาสกับพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ นี้เอง

ได้ทำให้ พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต ได้ค้นพบบางอย่าง

เป็นการค้นพบในท่ามกลางการปฏิบัติ เป็นการค้นพบในระหว่างการเดินทางไปกับพระรูปอื่น

เป็นการค้นพบในทางความคิด เป็นการค้นพบในทางปัญญา